– For meg så passar det at tekstane har eit slags håp i seg

«Ein farfar i livet skull’ alle ha», synger du i din mest populære sang. Har du selv hatt noen farfar i livet?

Nei, slett ikkje. Både farfar og morfar døde før eg blei født.

Men jeg vet at du har hatt en bestemor med kapell i kjelleren!

Ja, det har eg hatt! Ho var ei fantastisk bestemor, men heilt annleis enn alle andre besteforeldre, med kunstnariske evner og enorm til å fortelje og dramatisere. Kunne alle slags eventyr utanåt. Som enkje budde ho i Bærum, i huset hennar var det bøker alle plassar og kunstverk over alt.

Hva slags kristendom ble du eksponert for i det kapellet nede i kjelleren?

Det var rigga opp som ei miniatyrkyrkje med eit alter og eit ikon frammi der, for vi skulle ha ein liten andakt kvar dag. Då song ho gjerne den Elias Blix-salmen «No soli bakom blåe fjell». Og det gjorde mor mi òg då me var små og skulle sova. Det er eit vers som startar slik: «Kom, Jesus, inn og med meg ver når det til kvelden stundar.» Vi fekk tenne levande ljos, og så var det å setje seg ned mens ho tok ein runde og bad for alle i heile slekta, om at det gjekk bra med dei. Så las ho litt frå nokre tekstar, og då det var ferdig, fekk me lov til å gå rundt og sløkke lysa. Så var det litt om å gjera å ikkje fnisa. Men det kunne nok bli litt fnising, fordi eg har vel aldri følt nokon gong at eg har vore del i den … eg har aldri blitt frelst, om du skjønar kva eg meiner. Så eg var liksom litt distansert. Men du blir eksponert for det, då, og det har nok prega meg.

Du sa hun var annerledes enn andre besteforeldre. Hvilke spor satte hun i deg?

Bestemor mi er faktisk ein viktig grunn til at eg skreiv den nye sangen «Fatig ferdamann». Den har med min eigen familiebakgrunn å gjera.

Der stiller du jo spørsmål fra den kristne dogmatikken: «Kan du tru på ei styrande hand / som leier deg over og set deg i land / til himmelske hagar og englesong ...» Hvorfor stilte du akkurat de spørsmålene?

Bestemor blei jo gift ein prest, og sjølv om eg ikkje kjem frå nokon utprega kristen heim, har eg vore knytt til tradisjonane og alt det kulturelle rundt kyrkja. Då eg var liten, var vi alltid i kyrkja på fyrste joledag. Seinare har eg sunge mykje på jolekonsertar, for eg syns det er viktig å formidle dei songane eg gjer der. Eg ser på meg som ... ein formidlar i samband med det.

En tradisjonsbærer?

Ja, det er ikkje tilfeldig at eg ikkje syng «White Christmas». Eg har lyst til å vidareføre tradisjonen, og stå opp for den, for det er viktig at nokon gjer det au. Det er noko med dei der salmediktarane, Elias Blix for eksempel

Du har jo skrevet ny melodi til hans adventsalme «Opp, gledes alle», og den er til og med kommet inn i den nye salmeboken?

Det er eg litt stolt av! Då eg blei spurt om å gjere ei plate med Sissel Kyrkjebø, var det viktig for meg å ta inn litt av tradisjonen etter ei plate som heiter "Jol i Vinje", som blei gjort på 70-talet. Og også litt av det som mor mi syng, «Et lite barn så lystelig» og «Her er det nytt som på jorderik skjedde». Den sistnemnte er av Petter Dass og den første har blitt sunge i Vest-Telemark i alle år. Slike songar syns eg berre er så jækla flotte.

Eg er ikkje slik som Knut Arild Hareide og den gjengen som har vakse opp i bedehusmiljø og er veldig personleg kristne. Det har eg faktisk eit anstrengt forhold til

Hva er det de sangene i bunn og grunn gir deg?

Eg trur det gir kontakt med mi eiga historie bakover. Det peikar så langt bak, og likevel er det så allmenngyldig. Men det er litt rart at eg kjenner meg så heime i den tradisjonen, samtidig som eg eigentleg ikkje ser på meg sjølv som personleg kristen. Eg er ikkje slik som Knut Arild Hareide og den gjengen som har vakse opp i bedehusmiljø og er veldig personleg kristne. Det har eg faktisk eit anstrengt forhold til.

Du tilhører vel ironigenerasjonen, som vi pleide å si før?

Eg gjer nok det. Ja, eg er litt på sida der. Men så er det likevel ikkje alt som er fornuftig og rasjonalistisk i livet, om du så er kristen eller ikkje kristen. Og då tenkjer eg at den funksjonen som kyrkja har hatt for oss i Noreg, er kjempeviktig når det kjem til dåpen og gravferd. Det er jo så grunnleggande. Eg skjønar ikkje korleis det kunne blitt erstatta av noko anna. For du kjem ikkje unna den åndelege dimensjonen i oss menneske. Vi har jo alltid bygd kyrkjer som peikar oppover, liksom utover det daglege, og på den måten vist ei slik ærbødigheit for noko større. For eg syns det er mykje flottare at det er noko som peikar litt utover, frå alle oss og utover oss sjølv, enn at ein rik fyr skal gjere eit skyhøgt monument over seg sjølv ute på Fornebu, for eksempel.

Før du slo igjennom med albumet "Luring" i 2004 og landeplagen «Grisen står og hyler», ga du ut en plate sammen med Øyonn Groven Myhren. Den har den rare tittelen "Nivelkinn", og er bygd opp rundt en diktsyklus fra Aslaug Vaas debutsamling "Nord i leite", fra 1934. Jeg hørte den for første gang nå da jeg forberedte dette intervjuet, og det er jo en fantastisk bra plate!

Ja, det er veldig mange som syns det er absolutt det beste eg har gjort. Og det er det sikkert, òg.

Liker du ikke å høre det?

Jo, jo.

Var den også en musikalsk forutsetning for "Luring"? Der har du liksom funnet et musikalsk språk?

Det var der eg fann meg sjølv. Det er heilt riktig.

Flotte melodier, men jeg skjønner ofte ikke et kvekk av teksten, hvis jeg da ikke leser dem samtidig?

Nei, det skal faktisk godt gjerast å skjøne nokre av dei tekstane. Men det prosjektet var ein personleg og kunstnarisk seier, fordi eg fann ein måte å lage mine eigne melodiar på som passa til landskapet eg kjem frå. Og så gjekk den rett inn i ein Vest-Telemark-tradisjon med den teksten til Aslaug Vaa. Det sa liksom klikk med alt det eg kjem frå der i Vinje. Så både for meg og for Øyonn Groven Myhren var dette ein slik heim ... musikalsk heimebane.

Prosjektet var ein personleg og kunstnarisk seier, fordi eg fann ein måte å lage mine eigne melodiar på som passa til landskapet eg kjem frå

Nettopp, heim. Hva het den cd-en med Ingeborg Bratland som kom ti år senere?

Heimafrå.

Nettopp. Heim. Lengte heim. Dette er viktig? «Heim til mor.» «Heim til jol.» Du sier ordet heim uten å rødme?

Eg kjenner meg ikkje att i dei som seier dei kjem frå eit høl og måtte koma seg til Oslo, for der er alt så mykje større. Det er kjempeviktig for meg å kjenne at eg høyrer heime der i Vinje, sjølv om eg ikkje bur der lengre.

Men med "Nivelkinn" er du en kulturformidler og tradisjonsbærer, samtidig som mange av gitararrangementene dine peker et annet sted?

Straks du tek ein gitar i ditt fang, kjem det jo nokre trådar som går til Amerika. Men likevel står Nivelkinn støtt i en folkekvedartradisjon frå Vest-Telemark, med Aslak Brekke, Talleiv Røysland. Den var ei nyskaping, men står ganske så støtt i tradisjonen. Og det er faktisk ganske vanskeleg. Det er mykje lettare å gjere slik world music. Og eg er ikkje den beste, men Øyonn kan jo lage musikk som høyres hundre år gamal ut.

Litt mer om denne "Heimafrå", sammen med Ingeborg Bratland. Den kom etter "Bestevenn" fra 2011, med de to aller mest spilte låtene dine, «Farfar i livet» og «Bestevenn». Men du turnerte ikke med den plata, i stedet reiste dere rundt i hele Norge med "Heimafrå"? Det sier noe om deg?

Det seier òg litt om manageren som eg hadde. Vi gjorde berre to konsertar med Bestevenn, det var rett nok i Operaen, det var gøy. Men etterpå reiste vi rundt i kvart eit minste ungdomshus, slike som er så utruleg flotte og fulle av historie. Alle rundt omkring i bygdene er veldig glad i samfunnshuset sitt.

Var det ikke 130 konserter?

136, ja, det var hardt, hardt arbeid.

Vil du si at den plata også er tradisjonsmusikk?

Veldig mykje. Både Ingebjørg og eg kjem jo frå Vinje, og begge hadde med ein del låtar vi har lært opp gjennom. Men me laga jo eigne arrangement, og det var nok ein skuffelse for dei som likar å høyre vokal folkemusikk på landskappleik. Litt inspirasjon var det jo frå Gillian Welch og David Rawlings frå Amerika.

Det kommer jo ikke noe bedre derfra nå!

Nei, det er heilt nydeleg. Og den plata med Allison Krauss og Robert Plant!

Og Allison Krauss med Union Station! Enda bedre!

Og ei plate som heiter "Roses in the Snow", med Emmylou Harris, frå 1980, den høyrde eg mykje på før det prosjektet. Så "Heimafrå" blei litt amerikanskinspirert, veldig annleis enn "Nivilkinn", men utgangspunktet var at vi begge kjem frå Vinje. Lokal tilknyting, der er viktig i musikk, og det er viktig i fotball.

Høres ut som det var noe du likte å gjøre, den plata?

Ja, eg lika det kjempegodt. For det er noko eg har tenkt heile tida, det er at ein må ikkje lage noko som ein trur blir populært. Eg har mykje meir tru på at ting blir populært når ein har ein god kunstnarisk idé, og noko som er seg sjølv. Og det er jo den plata. Men me kom jo ikkje på P1, då.

Eg er litt P2 på privaten, og så er eg veldig P1 i musikken

Du er vel egentlig mest P2, da?

Eg er litt P2 på privaten, og så er eg veldig P1 i musikken. Og eg skjønar at eg blir spela på P1. Eg treng P1, og P1 treng meg. For eg gjev ut tilgjengeleg musikk som har ein tydeleg identitet og byggjer opp under det P1 har plikt på seg til å formidle: norsk språk og dialektar og nynorsk og alt slikt.

«’Du skal aldri komme hjem’», synger du et sted med et sitat av den amerikanske forfatteren Thomas Wolfe. Det er i en melankolsk låt, «Min eigen song», med tekst av Ragnar Hovland.

Eg syns at eg har den melankolien litt heile tida. Eg laga ein låt som heiter «Kvile og fred». Det er jo ein slik pilegrimlåt.

Jeg har teksten her: «Eg kjem frå ei bygd ... der ligg mine røter ... Dit reiser eg stundom ... Og hjarta brest / når eg meiner meg heime / men går som ein gjest.»

Ja, eg har slite litegranne med det at eg flytta til Oslo og liksom ikkje høyrer heime her. Eg er ikkje rotfesta her. Eg har på ein måte brote litt, og den låten er ei erkjenning av at du aldri kan gå tilbake, for når du opnar ei ny dør, kan du ikkje berre stengje den og gå tilbake.

«Eg er ein gjest, ein framand / ein heimlaus er eg / Her er ingen eg kjenner / Her er ingen som meg / Eg er einsam, så einsam ...»?

Eg går litt sterkt ut i opninga, ein gjest, ein framand ... «eg er ein gjest i verda», er ikkje det sånne bedehussongar då?

Ja, og du vet godt hvilken det er! Sondre Bratland. Jeg kjøpte den LP-en da den kom ut. "Pilegrimens sangbog". Grønn plate!

Nettopp!

Med Iver Kleive på orgel i et uforglemmelig reggae-arrangement ...

Ja, det er så fint. Samtidig starter den songen så utruleg melankolsk. Men viss du går slik hardt ut, så kan du liksom overdrive. Og av og til må ein det. Det har eg òg gjort med «Fatig ferdamann».

«Fatig ferdamann», den karakteren er jo pilegrimen. Og etter de to første store kommersielle platene dine, "Luring" og "Heim til mor", ga du ut en konseptplate som het nettopp "Pilegrim". Og du hadde et bestemt menneske å takke for det valget?

Produsenten Bjørn Nessjø, ja. Han var rask på ballen og ordna med eit tingingsverk til Festspela i Bergen. Nessjø hadde nokre erfaringar med musikarane i TNT og fleire av desse på 80-talet, Dance With A Stranger ..., som gjorde at viss han skulle vere min manager, måtte eg halde fast i handverket og det musikalske faget og ikkje la meg forvirre av suksessen. Den er jo flyktig. Så rett etter ein stor turné med "Luring", sette eg meg ned med tekstar av Stein Versto. "Det blei plata Pilegrim".

Foto

«Ja, eg er rastlaus. For du kjem liksom 

aldri heilt i mål. Eg finn ikkje nokon annan måte å ordne det problemet på enn å seie at eg høyrer til fleire plassar» Foto: Lasse Fløde

Jeg er dypt fascinert av dette lange samarbeidet mellom deg og Stein Versto, han har jo skrevet tekster til et tyvetall av dine melodier. Jeg intervjuet Stein Versto for tidsskriftet Vagant helt tilbake i 1990, før han debuterte med novellesamlingen "Ho blei borte i trappene", som han fikk Vesaas’ debutantpris for. Den tittelnovellen om savn og tap gjorde et uutslettelig inntrykk på meg. I dag fremstår Versto både som spelemann og skjønnlitterær forfatter, og nå også som åndelig leder i noe som heter St. Eystein frie katolske fellesskap i Vinje. Hans tilknytning til en mystisk og samtidig jordnær kristen tradisjon kommer til uttrykk i de tekstene han skriver for deg, skjønt ofte bare som noe man kan ane, han sier det ikke rett ut. Men han peker på et veldig stort og hellig rom. Jeg vet at dere to har gjensidig respekt for hverandre, men også en avstand. Han sender deg tekster, og blander seg aldri inn i din kommersielle verden. Hvordan er det for deg å samarbeide med Stein Versto?

Det er akkurat som du seier: Det kjem ei tekst som eg skal lage melodi til, og då må eg som komponist inn og gestalte den teksten gjennom melodi og akkordar og innleving.

Ta en tekst som «Pilegrim»: «Dette er ein heilag fred / for hjarta. Lat den stige ned / og fylle mjukt kvar sjel / i kyrkje, synagoge og moské.» Du har sagt at når du får en tekst, må du finne den melodien som er i teksten. Det høres litt mystisk ut?

Ja, men det er litt mystisk! For når eg gjer det, har eg ofte opplevd at det er noko som tek litt ... ikkje akkurat tek fyr, men det er eit eller anna som veks når eg gir meg over til den teksten. Så då tenkjer eg at det er noko sant der, noko eg kan stå inne for. Eg stend i den teksten, men det utfordrar jo meg også. Og då har eg også lurt på, er det feil av meg, liksom hyklersk? Eg er jo ikkje Stein.

Foto

I 2020 var Stein Versto (t.v) og Odd Nordstoga festspilldiktere for Dei nynorske festspela. De to har samarbeidet mye. Nordstoga har satt melodi til mer enn 20 av  Verstos tekster. Foto: Nynorsk kultursentrum / nynorsk.no

Jeg intervjuet en gang den store barokkdirigenten René Jacobs, rett før han skulle dirigere Bachs H-mollmesse i Nidarosdomen. Da sa han noe klokt: «Nei, jeg kaller meg ikke kristen, men når jeg dirigerer Bach, da er jeg en kristen!»

Så bra sagt. Det kan eg skrive under på! Der sa du det.

Eller han sa det!

Dei der tekstane til Stein bevegar seg jo i en litt annen dimensjon enn den reint naturalistiske. Han er liksom på ein annan plass. Dei formidlar ei anna sanning enn den naturalistiske sanninga. Og den der andre sanninga er liksom òg litt usårbar, for då er du i den åndelege verden.

Når eg syng handlar det litt om å gjera den der store, store oppgåva: Songen

I 2019 skrev du et essay i Samtiden som het «Songen i fuglens munn»? Musikk er glede, musikk er venleik, musikk er fellesskap, skriver du der ...

«For du er songen i fuglens munn», ja. Det er eit sitat frå låten «Seglar», som Stein skreiv teksten på. For når eg syng handlar det litt om å gjera den der store, store oppgåva: Songen. Det høyres svulstig ut, men eg kan forklare det på ein annan måte: Når dotter mi kjem heim frå skulen og eg høyrer ho gjeng i gongen og nynnar på ein song, så er jo det som kjem ut av kjeften … om du ser på det på den rette måten, det er liksom noko guddommeleg. Ja, eg syns det er nokre band til det guddommelege der. Viss du får gåsehud og blir nummen av eit eller anna vanvettig flott musikalsk ... ein som speler fele, eller når Glenn Gould spelar Goldbergvariasjonane på piano, så tenkjer du kanskje at han er eit slags medium for ei guddommeleg kraft. Men det er jo den same guddommelege krafta som går igjennom ho der dama som går og plukkar sopp og nynnar på ein song. Det er liksom noko utruleg med det.

Det virker som Stein Verstos tekster har fått deg til å skrive noen av dine beste melodier, som «Frøken Franzen», «Ser deg no», «Orda du gav meg», «Maria på veg», «Pilegrim» og «Rosevev»?

Ja, ikkje for å skryte av meg sjølv, men kanskje eg har ei lita evne til å gjera tekstane hans tilgjengelege og byggje ei bru til folk. Det gjeld jo også med andre tekstar, for eksempel «Grisen står og hyler» av Ragnar Hovland. Då den sto på trykk i ein diktsamling på Samlaget frå 1987, var det ikkje mange som la merke til den. Men melodien serverar den teksten slik at den blir oppfatta i ein kontekst som gjer den enormt lett å lika.

Du har laget et album som heter "Kløyvd". Og du står liksom med ett bein i hver leir, hos Ragnar Hovlands humor og vidd på den ene siden, og mystikken hos Stein Versto over på den andre siden ...?

Ja, dei er ganske så forskjellige, dei to. Og så har eg meg sjølv der i midten, som til dagleg snakkar med masse folk som har som jobb å tene pengar på musikken. Altså Universal, platekommers som berre det. Jo, i "Kløyvd" handlar det om at det finst nokre motsetjingar som eigentleg ikkje let seg eine, for du står litt på begge sider. Slik kan det vere i livet, òg. Du greier ikkje å samle det heilt saman. Ting heng liksom ikkje heilt i hop.

Det kommer et større alvor i livet med årene? Det merkes også å dine egne tekster, som «Aleine», «Kaldt vatn», «Kvile og fred» og ikke minst «Fatig ferdaman». Du er ikke bare spelemann og underholder?

Eg kan gjerne også spele «Dans Dans Dans», men ja, det kjem eit større alvor. Og så blir eg òg meir opptatt av tekst.

For du har jo valgt deg de beste, fra Aasmund Olavsson Vinje og Aslaug Vaa til Hovland og Versto?

Eg har valt meg dei aller beste. Dette er utruleg store sko å fylle når eg skal skrive mine eigne tekstar. Men du må òg våge å tre fram sjølv med det du føler og tenkjer og meiner om ting. Det må få koma ut. Det kan ta lang tid, men det blir no slike steinar du legg att langs vegen når du går framover i livet. Som ein slik ferdamann, fatig, ein slik ussel vandringsmann …

Dette vandrermotivet, reisemotivet er jo der i hele den store litteraturen, fra "Odysseen", Dantes vandringer og helt frem til den amerikanske sang-tradisjonen, I’m a lonesome …

«I’m a poor lonesome stranger.»

Den som er på vandring, er jo åpen for nye erfaringer. Man stivner ikke i sin egen fortreffelighet. Du er rastløs, men på en god måte, eller? «For alt du eig for sikkert er ei bøtte full av lengt», skriver du så fint et sted.

Ja, eg er rastlaus. For du kjem liksom aldri heilt i mål. Eg finn ikkje nokon annan måte å ordne det problemet på enn å seie at eg høyrer til fleire plassar. Det ligg jo litt i dette å vere omreisande spelemann. Faktum er jo at du aldri kjem heilt heim, då trur eg du dør. Men bildet av å kome heim er like viktig for det. Så eg har den dragninga i meg, den kjem eg aldri til å bli kvitt. Og så tenkjer eg, kanskje det er å vere menneske, det, å ha ei lita dragning. Det er jo derfor det er så sinnssjukt mange songar om akkurat det der. Å vere på veg ... Men, så har eg òg tenkt på bakgrunnen for «Fatig ferdamann». For no har eg sunge alle dei songane til Stein. Og eg har sunge alle dei jolesongane av Elias Blix. Og eg syns det er så flott og viktig med jol og kyrkja og alle tradisjonane … Men eg veit ikkje om eg trur på desse greiene! Eg veit liksom ikkje om eg trur! Truvedkjenninga. Så eg tenkte at eg kunne stille meg nokre spørsmål, slik eit dogmatisk ...

Katekismeaktig?

Iallfall som ei kjerne av det eg har høyrt før, at dersom du trur at Jesus sto opp tredje dagen, då er du ordentlig kristen. Så eg måtte stille meg det spørsmålet. Og så var det domedag, det er vel òg sentralt, tenkte eg, iallfall er desse bedehusfolka veldig opptekne av det, er dei ikkje?

Dei beste musikarane eg kjenner, kjem jo frå det miljøet alle saman, tensing og frikyrkje, og dei drikk jo øl og røykjer og syndar heilt som oss andre

Jo, de som er igjen av dem, kanskje.

Ja, for det er også rart, at dei folka som kjem frå frikyrkja, dei er slett ikkje slik som dei var då eg var liten. Dei beste musikarane eg kjenner, kjem jo frå det miljøet alle saman, tensing og frikyrkje, og dei drikk jo øl og røykjer og syndar heilt som oss andre. Så då skjønar eg ikkje kva som er forskjellen på oss her i verden.

Det er nåden, er det ikke? Kanskje ikke moralen det står på, men nåden?

Ja, kanskje det ... Jau, nåden, det preikar han mykje om, Bjørn Eidsvåg. Men nåde, det er slik at det går bra til slutt … at det liksom er ein god Gud, er det ikkje?

Nei, men nåden er vel tilgivelsen?

Ja, tilgjeving er jo viktig.

Men som uttrykk for noe mellommenneskelig. Overbærenhet, rett og slett?

Ja, det trur eg, slik som eg kjenner Stein Versto, for han er utruleg snill. Det karakteriserer han, veldig overberande ... Og så er han ein slik fyr for meg, og det trur eg han er for mange, at han liksom går rundt i randsonen … Men så lyfter han opp eit ljos! Og så lyser han ned den gangen. Og så seier han ikkje at du skal gå inn i den gangen, eller at du må hit eller dit, men han lyser opp, då. Så ser du kanskje litt den vegen. For i nesten alle tekstane eg har jobba med han, så er det eit eller anna slikt. Då sit han liksom og lyser bort dit. Og så glyttar eg bort der. Og så ser eg noko eg eigentleg ikkje har tenkt på før, som utvidar horisonten litt. Han er ikkje slik dogmatisk. Religion har jo så mange reglar, men han har ikkje den tilnærminga i det heile tatt. Han er meir slik at han held opp eit ljos og seier: «Sjå der!» Og viss du har lyst, så gjer du det.

Din egen låt «Kaldt vatn» åpner slik: «Hei! Eg er Mister Sur og Tverr / År for år blir det verr’ og verr’» Men den slutter med at «eg veit ein stad der vatnet er kaldt / og himlen er klar te’ fortelje deg alt / Ja, eg veit ein stad der snøen ligg kvit / Og isen har reist og fisken den bit / Og i morgo, i morgo skal eg dit / Eg veit ein stad ein stad der sjeli blir kvit / og rein av alt det som glefser og bit / Ja, i morgo skal eg, i morgo skal eg dit.»

Det er eit bilete inni hovudet mitt av eit slikt reint fjellandskap, og det er veldig mykje stein. Og i vatnet er det ikkje noko tang og tare og gras eller grums, det er veldig reint. Eg syns det er eit fint bilde på ein slik mental tilstand som ein har litt lyst til å vere i.

En slags sinnsro? Serenity? Det folk driver og mediterer for å oppnå ... sjelefred?

Ingen gnissingar. Enkelheit. Men den låta hadde jo ikkje blitt noko om ikkje munnspelet og ein ulande elgitar hadde snakka slik dei gjorde, og fortalt på kva måte og med kva alvor det er tale om å vere «sur og tverr». Det er også låtas oppbygging musikalsk som gjer at den kanskje også har ein eksistensiell lengt i seg på ein god dag. Eg tenkjer på det som eit indre bilde på ein mental tilstand eg lengtar etter. At ting er enkelt og klart ... og der er vatnet, der er isen, der er himlen ... Reint. Den låten der betyr faktisk mykje for meg. Det der «sur og tverr» kjenner eg at er ekte for meg. Men og at eg lengtar mot noko slikt reint og klart og enkelt.

Den låta hadde jo ikkje blitt noko om ikkje munnspelet og ein ulande elgitar hadde snakka slik dei gjorde

Jeg mailet med Stein Versto i går og ba ham komme med et spørsmål til deg. Han svarte: «Det beste eg kan koma på i farten, er å be han gi meg (og deg og lesarane av Plot) tittelen på ein song som enno ikkje er skriven. Så skal eg ta på meg å skrive teksten, og Odd får laga melodi og spela han inn. Så er mitt forslag at vi gjer ei avtale om at songen skal vera utgitt innan seks år. OK?»

Ja, sist eg var hos Stein, snakka vi om at det hadde vore artig om han kom med fem-seks nye tekstar, der eg gir musikk til hans ord. Så vi kunne laga eit prosjekt ut av dette. Ikkje ein låt her og ein låt der, men ei heil plate. Då kunne han òg skrive nokre tekstar som hadde ein indre samanheng mellom seg. Det trur eg hadde vore flott. Så kunne plata heitt «Odd Nordstoga på Steingrunn»?

Og i mellomtiden kan du samle de femten–seksten beste sangene med hans tekster som du allerede har utgitt. Jeg har en liste! Og den kunne hett «Odds Versto», eller «The Best of Odds Versto»!

Ja, gjerne!

Foto

«Eg kjøper ikkje at skam berre er noko innovervendt som gjer at du går rundt og trur at du ikkje er noko verdt, eller skjemmast for at du er til» Foto: Lasse Fløde

Foto

«Det er utruleg flott, nesten eit bevis på at det kjem til å gå bra her i verden, det at alt som lever, strekkjer seg mot sola» Foto: Lasse Fløde

Men hva vil du svare du på det han spør deg om her?

Eg kom på eit ord som eg var på nippet til å seie i stad, og det er ordet «skam». Det verkar som at no i 2021, så er skam ikkje bra i det heile. Det blir berre avfeia, for du skal liksom ikkje skjemmast for noko. Men skam er jo litt i slekt med janteloven. Og den har jo nokre positive sider ...

Som at du ikke alltid skal ta det største eplet i kurven?

Ja, janteloven handlar tross alt også om å gå fram i verden med ein viss audmjukskap. Eg kjøper ikkje at skam berre er noko innovervendt som gjer at du går rundt og trur at du ikkje er noko verdt, eller skjemmast for at du er til. Eg trur det ligg noko meir i det med skam, noko som ikkje er øydeleggjande for mennesket. Det kan ein kanskje skrive noko nytt om, men eg har ikkje funne ut av det. Kanskje Stein har noko å seie om det?

«Ekte skam er bra, for det har med verdighet å gjøre», sa forfatteren Maria Kjos Foss da jeg intervjuet henne her i Plot for et år siden.

Det syns eg er veldig godt sagt ... Og viss ein ser på oss som samfunn, så er det jo flott og bra med breie vegar, men er det verkeleg nødvendig å forandre et heilt stort landskap berre for å få køyre litt fortare. Eg elskar å kome fort fram, og køyrer enormt mykje på dei vegane, men eg syns det er grusamt å ofre fire elgkvotar og ein milliard mus, berre feie det vekk, for å byggje nokre vegstrekningar? Der tenkjer eg at me burde hatt litt skam, slik me no turar fram, som om naturen ikkje er verd noko i seg sjølv. Det er jo veldig vulgært. Vi burde skjemmast av ein del ting me gjer.

Det er om å gjere å halde konsumet oppe berre for å kome endå fortare til helvete!

Det sier i hvertfall noe om hva som er hellig i vår tid?

Ja, no lever me jo i korona. Og kva er det som er ope? Det som trumfar alt, er jo kjøpesentra. Teatra er stengt. Kyrkjene er stengt. Folkemuseet er stengt. Alle kjøpesentra får vere opne heile tida. Det er om å gjere å halde konsumet oppe berre for å kome endå fortare til helvete!

Du har jo skrevet en sang som ikke er utgitt på plate: «Tenk om det ikkje går til helvete»?

Ja, kanskje den kan skrivast litt om. For tittelen var god.

Jeg opplever at mange av sangene dine gir folk livsmot og håp, og det er noe ganske stort ved det.

Eg såg at du har intervjua Dag Hessen, og eg har lese boka hans "Verden på vippepunktet", med undertittelen "Hvor ille kan det bli?". Han burde ha mykje meir taletid i norske media, og folk burde høyre på han.

Han klarer å advare uten å gjøre oss handlingslammet?

Ja, eg syns det. Det er ikkje verdens undergang, men det kjem til å bli nokre tøffe tak, seier han. Og han seier det i ein tone eg kan tru på, for han opererer innanfor, ikkje på utsida av samfunnet. Han er ikkje ein munk, liksom. Og det same er viktig for meg som artist, eigentleg. Eg har lyst til å vere ein artist som bevegar meg innanfor det som folk kan relatere seg til. Eg har lyst til å vere i samfunnet, i, med oss alle, ikkje på sida. Eg har aldri vore nokon veldig opprørar. For nokre år sidan reflekterte eg litt for meg sjølv over kva slags artist eg skulle vere, då fann eg ut at eg har lyst til å vere ein slik som lyftar fram det gode. Det blir kanskje litt ufarleg og snilt og folkeleg, men skit i, det vil eg vere! Så kan andre ta andre, meir opprørske roller, og eg syns dei rollene er veldig viktige, men for meg så passar det å vere slik speleglede, og òg at tekstane har eit slags håp i seg, eller liksom peikar mot det positive.

Det skriver du også i Ferdamann-sangen: «Vel, eg trur på lauvet, på gras og på blom, / som tøyer seg ut mot det store rom, / og alltid vil snu seg dit sola står – / så er den vel slik òg, den vegen eg går.»

Ja, det syns eg er utruleg flott, nesten eit bevis på at det kjem til å gå bra her i verden, det at alt som lever, strekkjer seg mot sola. Og blomane gjer det heilt fysisk, viss du snur ei blomsterpotte, så snur blomen seg. Det er sikkert veldig banalt, men eg syns det er så flott.

Nei, men det er jo et faktum. Av og til er sannheten enkel.

Det er eit faktum, og når IS herjar rundt omkring og Trump truar med det eine og det andre, er det noko vanvettig flott med tenkje på det at alt, alt som lever, strekkjer seg mot det gode.

Men, eg er ein fatig ferdamann og eg har ingen svar.

Kom, set deg ned, så kviler me med sola glar.

Sjå! Ein lysande krans over myrkret rår –

så er det vel slik òg, på den vegen me går.